Thụ tinh nhân tạo cho chó – AI (Artificial Insemination) mang lại nhiều lợi ích cho người nuôi chó sinh sản và lai tạo giống. Bao gồm: tăng năng suất, giảm giá thành việc giao phối cho chó hàng chục lần so với giao phối tự nhiên. Xác suất thụ thai cao hơn rất nhiều so với thụ tinh tự nhiên. Thao tác đơn giản, nhanh chóng và rất chủ động.
Trong thực tế nhiều chủ chó thường phải “đánh vật” rất vất vả. Nhiều lúc cả người và chó mệt nhoài mà “công việc” vẫn thất bại. Thụ tinh nhân tạo cho chó đảm bảo cao nhất, lý lịch chính xác cho thế hệ sau. Đồng thời bảo vệ sức khỏe cho chó đực và chó cái. Kiểm soát được chất lượng tinh trùng. Nâng cao hiệu quả công tác phối giống chó . Kiểm soát được gen giống và chất lượng chó đực. Vậy thụ tinh nhân tạo cho chó bao gồm những gì? Bài viết dưới đây Longkhanhpets.com sẽ cung cấp cho bạn những thông tin cần thiết về vấn đề này.
Các loại tinh trùng dùng để thụ tinh nhân tạo cho chó
- Fresh semen: Lấy tinh trùng chó đực rồi bơm vô chó cái ngay tại chỗ. Loại này dùng cho những con cái quá dữ không cho con đực nhảy lên hoặc con đực không biết nhảy.
- Fresh chilled semen: Tinh trùng chỉ giữ lạnh vừa phải (cool) đủ để bảo quản trong vòng 24 – 72 tiếng. Dùng cho những chú chó ở xa không đem tới phối giống được. Loại này cần phải được vận chuyển đúng cách và khẩn cấp trong vòng 1 – 2 ngày. Và khi bơm vô phải làm giảm lạnh đúng cách, bơm đúng cách thì mới thành công. Loại này xác xuất thụ thai thấp hơn loại tinh trùng tươi.
- Frozen semen: Tinh trùng đông lạnh, loại này dùng để dành khi chó đực bị chết hay bị bán đi, bị già, bị bệnh hoặc không cho ra tinh trùng nữa. Tinh trùng phải để dưới dạng đông lạnh, bảo quan đúng cách ở “ngân hàng” tinh trùng đặc biệt. Loại này rất khó thụ thai và thường phải dùng phương pháp Surgical insemination. Nhưng cho dù Surgical insemination vẫn rất khó thụ thai.
Thụ tinh nhân tạo cho chó bằng tinh trùng tươi giữ lạnh trong 1 – 2 ngày cũng khá mạo hiểm và phiền phức. Bạn cần phải biết trước 1 – 2 ngày khi chú chó cái sẵn sàng lên giống. Trong quá trình vận chuyển và làm ấm lại tinh trùng, chỉ cần 1 sơ xuất nhỏ cũng làm tinh trùng chết hết. Tinh trùng loại này cũng yếu hơn loại tươi rất nhiều. Còn loại đông lạnh thì chỉ khi nào thật sự cần thiết mới làm, vì tinh trùng rất yếu, khả năng thụ thai thấp vô cùng.
Cách thụ tinh nhân tạo cho chó
- Vaginal insemination hay còn gọi là Regular AI: dùng ống cao su luồn vô âm đạo của chó cái để bơm tinh trùng vô. Cách thụ tinh nhân tạo cho chó này đa số các Breeders kinh nghiệm đều biết làm và có thể tự làm ở nhà. Nhưng phải luồn cho đúng ống cao su vô tử cung nếu không thì sẽ luồn vô bọng đái, chó sẽ không thụ thai.
- Laparoscopic insemination: Dùng 1 máy quay phim (máy rọi) rất nhỏ luồn vô âm đạo để biết chính xác vị trí tử cung rồi bơm tinh trùng vô.
- Surgical insemination: Mổ chú chó ra rồi chích tinh trùng thẳng vô tử cung. Loại này rất tốn kém và phải biết chính xác ngày. Vì phải mổ nên không thể mổ nhiều lần. Vì vậy chỉ làm 1 lần mà thôi.
Việc thụ tinh nhân tạo cho chó bằng tinh trùng đông lạnh trước tiên phải có điều kiện thử Progesterone để biết trước từ 3 – 5 ngày chó cái rụng trứng. Việc mổ và làm ấm tinh trùng đòi hỏi kinh nghiệm rất nhiều. Bên cạnh đó cũng cần phải có điều kiện bảo quản tinh trùng đông lạnh.
Chú chó trước khi lấy tinh để đông lạnh cũng phải qua kiểm tra DNA. Được xác nhận bởi hiệp hội chó. Và khi mua tinh trùng đông lạnh phải bảo đảm đó đúng tinh của chú chó đó.
Về khoa học, quy trình bảo tồn tinh dịch chó pha loãng ở -50°C. Tinh trùng pha loãng bảo tồn sau 72 giờ đủ tiêu chuẩn phối giống (hoạt lực tinh trùng ≥60%). Thêm vào đó là công nghệ đông lạnh tinh dịch. Hoạt lực tinh trùng sau đông lạnh – giải đông đạt 35% – 50%). Tinh trùng đông lạnh có chất lượng ổn định trong thời gian bảo tồn ở nitơ lỏng -196°C. Tinh pha loãng ổn định, đơn giản đạt tỉ lệ thụ thai cao. Số chó con sinh ra của một lứa tương đương với phương pháp phối giống trực tiếp, tỉ lệ giới tính ổn định.
Các bước thụ tinh nhân tạo cho chó
Việc nhập tinh trùng đông lạnh tại Việt Nam chưa phổ biến. Giá tinh trùng đông lạnh những con nổi tiếng không rẻ. Còn hiệu quả đòi hỏi rất nhiều yếu tố. Bacsithuy.org sẽ hướng dẫn bạn các bước thụ tinh nhân tạo cho chó
- Công tác chuẩn bị: để chó cái và đực phối giống ở 2 chuồng gần nhau. Mục đích để gây hưng phấn. Chuẩn bị sẵn dụng cụ để bơm (ống chích và một cái ống như ống hút đựng trong bao tiệt trùng, cốc sạch khô).
- Lấy tinh trùng: Khi con đực ham muốn, tiến hành thủ dâm con đực. Khi con đực cương ra hết lộ 2 ngọc hành ra dùng động tác nắm ở góc bẻ nhẹ ra sau như nó mắc lẹo và lấy ly hứng. Những ml đầu là dung dịch bôi trơn có thể bỏ đi. Khi lấy đến một lượng vừa đủ thì ngưng, muốn vắt kiệt cũng được. Có những con đực đã thành thói quen, thì công đoạn này rất dễ.
- Bơm tinh trùng: Một người ngồi trên ghế nhấc 2 chân sau con cái lên. Một người giữ phía trước. Trước khi làm phải chú ý đánh dấu giới hạn chiều dài của ống bằng khoảng của chó đực. Nếu không rõ có thể đút lầm vào đường tiểu.
Theo thực tế sẽ làm nhẹ từ từ phía trên âm đạo. Nếu đúng bạn sẽ cảm thấy ống bị hút vào, tới vạch đánh dấu mình ngưng. Sau đó dùng ống chích rút tinh dịch đựng trong cốc và bơm từ từ vào ống. Khi bơm xong, vuốt nhẹ tạo áp lực đẩy hết tinh trùng vào âm đạo chó cái. Giữ yên chó cái một lúc. Thế là xong quá trình phối giống.
Kết quả thụ tinh nhân tạo ở chó
Kết quả thu được giúp thu thập có hệ thống về một số đặc điểm sinh học tinh dịch. Và các yếu tố ảnh hưởng lên chất lượng tinh dịch của một số giống chó. Từ đó đánh giá và tuyển chọn được chó đực có phẩm chất tốt phục vụ cho công tác nhân giống. Và bảo tồn nguồn gen giống chó có phẩm giống tốt.
Thụ tinh nhân tạo cho chó đã được áp dụng từ lâu trên thế giới. Tại Việt Nam, phương pháp này chủ yếu được áp dụng trong ngành huấn luyện chó nghiệp vụ. Với những ưu điểm vượt trội, phương pháp thụ tinh nhân tạo ngày càng được sử dụng phổ biến hơn.